Địa chỉ: Số 882 Đường Võ Nguyên Giáp, P.Mường Thanh, TP. Điện Biên, tỉnh Điện Biên

Điện thoại: (0215) 3 824 190

FAX: (0215) 3 825 632

1. Giới thiệu sơ lược lịch sử hình thành và phát triển:

Từ những năm 1960, khi Lai Châu còn là một tỉnh trong khu tự trị Tây Bắc đến khi thành lập lại tỉnh, lực lượng Hải quan đã có và gắn bó với miền biên thùy phía tây bắc của tổ quốc. Giai đoạn đầu Hải quan Lai Châu có Phòng Hải quan Ma Lu Thàng; Trạm Hải quan Sì Lờ Lầu, Trạm Hải quan cửa khẩu Tây Trang trực thuộc Cục Hải quan Trung ương. Ngoài việc thực hiện chức năng nhiệm vụ quản lý hoạt động xuất nhập khẩu, các đơn vị còn cùng nhân dân các dân tộc, các lực lượng vũ trang trong tỉnh tham gia giữ vững chủ quyền an ninh biên giới.

Hải quan tỉnh Lai Châu (tiền thân của Cục Hải quan tỉnh Điện Biên ngày nay) trực thuộc Tổng cục Hải quan, được thành lập và chính thức đi vào hoạt động năm 1989 theo Quyết định số 130/TCHQ-TCCB ngày 19/5/1989 của Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan. Khi mới thành lập, tổ chức bộ máy của Hải quan tỉnh gồm có 02 phòng tham mưu (Tổ chức hành chính - Nghiệp vụ) và 02 Đội kiểm soát Hải quan với tổng biên chế là 31 người.

Từ năm 1990 đến năm 2000: quan hệ giao lưu thương mại giữa ta với các nước bạn Lào, Trung Quốc được phát triển và mở rộng; hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu ở cửa khẩu có nhiều thay đổi, nhu cầu phát triển kinh tế địa phương và đòi hỏi khách quan trong công tác quan hệ quốc tế đối ngoại của các tỉnh Lai Châu, Sơn La trong sự phát triển đi lên của cả nước khiến cho công tác quản lý nhà nước về hải quan cũng cần có sự thay đổi, một số đơn vị Hải quan được thành lập trên địa bàn tỉnh Sơn La do Hải quan Lai Châu quản lý; lúc này, Hải quan Lai Châu được đổi tên thành Cục Hải quan tỉnh Lai Châu (năm 1994).

Trong giai đoạn này, Cục Hải quan tỉnh Lai Châu thực hiện chức năng, nhiệm vụ theo quy định của Pháp lệnh Hải quan đã được Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) thông qua ngày 20 tháng 2 năm 1990; thực hiện quyết định số 207/QĐ-TTg ngày 25/10/1999 của Thủ tướng Chính phủ về việc sắp xếp, tinh giảm bộ máy tổ chức, một số phòng tham mưu được sát nhập, thành lập mới, đội Kiểm soát Hải quan tại cửa khẩu được đổi tên thành Hải quan Cửa khẩu. Đến năm 2000, tổ chức bộ máy của Cục Hải quan tỉnh Lai Châu gồm có: Phòng Nghiệp vụ (sát nhập từ Phòng Giám sát quản lý và Phòng Kiểm tra thu thuế), Phòng Điều tra chống buôn lậu và 04 đơn vị Hải quan cửa khẩu đường bộ, một đơn vị Hải quan ngoài cửa khẩu (Hải quan thị xã Sơn La) với tổng biên chế là 71 người.

Từ năm 2001 đến nay: Luật Hải quan ra đời và chính thức có hiệu lực từ ngày 01/01/2002. Một lần nữa, bộ máy tổ chức của Cục Hải quan tỉnh được sắp xếp lại để thực hiện Luật có hiệu quả: Giải thể Hải quan cửa khẩu Pa Thơm; các đơn vị Hải quan cửa khẩu được đổi tên thành Chi cục Hải quan cửa khẩu; Phòng Điều Tra phòng chống buôn lậu đổi tên thành Đội kiểm soát Hải quan (có con dấu riêng).

Năm 2004, tỉnh Lai Châu được chia tách thành 2 tỉnh Lai Châu và Điện Biên, Cục Hải quan tỉnh Lai Châu được đổi tên thành Cục Hải quan tỉnh Điện Biên theo quyết định số 790/QĐ - BTC ngày 15/3/2004 của Bộ trưởng Bộ Tài chính. Đơn vị có một Chi cục Hải quan cửa khẩu Ma Lù Thàng thuộc Cục Hải quan Điện Biên nằm trên địa bàn tỉnh Lai Châu, song do đặc thù trong công tác quản lý nhà nước về Hải quan cũng như về mô hình tổ chức của Hải quan Việt Nam theo Luật Hải quan quy định, Cục Hải quan tỉnh Điện Biên được giao nhiệm vụ quản lý nhà nước về Hải quan trên địa bàn 3 tỉnh Điện Biên, Lai Châu và Sơn La.

Đến năm 2005, tổ chức bộ máy của Cục Hải quan tỉnh Điện Biên gồm có 02 phòng chức năng (Phòng nghiệp vụ và Kiểm tra sau thông quan); Văn phòng Cục, Đội Kiểm soát Hải quan tỉnh; 4 chi cục Hải quan cửa khẩu đường bộ: Chi cục HQCK Tây Trang, Chi cục HQCK Ma Lù Thàng, Chi cục HQCK Lóng Sập, Chi cục HQCK Chiềng Khương và 01 chi cục Hải quan ngoài cửa khẩu (Chi cục Hải quan Sơn La) với tổng biên chế hơn 80 người.

Hiện tại, tổ chức bộ máy của Cục Hải quan Điện biên gồm: 03 lãnh đạo cục, với 02 phòng tham mưu (Văn phòng, Nghiệp vụ), 02 đội (Đội kiểm soát HQ, Đội Phòng chống ma túy), 01 Chi cục Kiểm tra sau thông quan và 5 Chi cục HQCK; trên địa bàn tỉnh Điện Biên có 01 Chi cục HQCK (Chi cục HQCKQT Tây trang) và 01 đội làm thủ tục HQCK Huổi Puốc – thuộc Chi cục HQCK Tây Trang; địa bàn tỉnh Lai Châu có 01 Chi cục HQCK Ma Lù Thàng. Địa bàn tỉnh Sơn La có Chi cục HQCK Chiềng Khương, HQCK Lóng Sập và 01 Chi cục HQ ngoài cửa khẩu TP. Sơn La.

Khi các chính sách của Nhà nước về thương mại, đầu tư, thuế xuất khẩu, nhập khẩu... ra đời, cùng với việc Hải quan Việt Nam gia nhập tổ chức Hải quan thế giới đã kéo theo hoạt động của Hải quan Việt Nam nói chung và Hải quan Điện Biên nói riêng phát triển lên một giai đoạn mới. Các chế độ quản lý xuất nhập khẩu đã được thay đổi cơ bản, hoạt động thương mại trên địa bàn các tỉnh Điện Biên, Lai Châu, Sơn La có nhiều khởi sắc. Nhiều loại hình xuất nhập khẩu như: Đầu tư, kinh doanh, tạm nhập - tái xuất, kho ngoại quan, chuyển cửa khẩu, hoạt động khu kinh tế cửa khẩu… ra đời. Hoạt động của Cục Hải quan tỉnh Điện Biên từ đó không ngừng tăng trưởng, lưu lượng hàng hoá xuất nhập khẩu cũng như số thu ngân sách nhà nước ngày càng tăng, nhiều năm liền đơn vị được Bộ, ngành, UBND tỉnh tặng bằng khen về thành tích hoàn thành vượt chỉ tiêu thu thuế được giao cũng như trong công tác chống buôn lậu, vận chuyển trái phép chất ma tuý; Hai tập thể được trao tặng Huân chương Chiến công hạng Ba và một cá nhân được trao tặng Huân chương Lao động hạng Ba, nhiều cá nhân được tặng bằng khen và các phần thưởng cao quý khác.

Bên cạnh những yếu tố tích cực, từ sự tăng trưởng hàng hoá xuất nhập khẩu qua các cửa khẩu, đã nảy sinh tình hình vi phạm Luật Hải quan, buôn lậu và gian lận thương mại có chiều hướng gia tăng, đặc biệt là nạn buôn bán, vận chuyển trái phép chất ma tuý. Trong quá trình hoạt động, đấu tranh với tội phạm, Cục Hải quan tỉnh Điện Biên đã phát hiện, bắt giữ nhiều vụ buôn lậu lớn như: Vụ 1.054 viên ma tuý tổng hợp do Chi cục Hải quan cửa khẩu Tây trang phối hợp cùng Trạm Biên phòng cửa khẩu Tây Trang vào ngày 30/03/2000; Vụ vận chuyển trái phép 70.600 USD do Chi cục Hải quan cửa khẩu Tây Trang phát hiện ngày 16/07/2004; Vụ 31 bánh heroin do Chi cục Hải quan Sơn La phối hợp với PC17 Công an Sơn La vào ngày 28/11/2004. Từ năm 2000 đến năm 2004 và 06 tháng đầu năm 2005, Cục Hải quan Điện Biên đã phát hiện, phối hợp cùng lực lượng Công an - Biên phòng phát hiện 61 vụ buôn lậu và 72 vụ vi phạm pháp luật về Hải quan. Tang vật thu giữ gồm: 12,551 kg Heroin, 32,633 kg thuốc phiện, 3.054 viên ma tuý tổng hợp và nhiều hàng hoá khác như: Thuốc tân dược, nguyên liệu pha chế để sản xuất thuốc nổ, vật liệu nổ, đĩa hình có nội dung xấu, đồ chơi có ảnh hưởng đến nhân cách trẻ em…

Để tạo điều kiện cho hoạt động thương mại, đầu tư, từ năm 1998 đến nay, thực hiện chỉ đạo của Tổng cục Hải quan, Cục Hải quan tỉnh Điện Biên đã có những bước đi cơ bản trong cải cách thủ tục hành chính như: Sắp xếp lại tổ chức bộ máy, sát nhập một số phòng ban, rà soát, đánh giá thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ công chức để đào tạo và đào tạo lại, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ, công chức; tích cực đẩy mạnh cải cách thủ tục Hải quan, làm tốt công tác tuyên truyền, công khai hoá quy trình, thủ tục Hải quan; tăng cường đưa phương tiện kỹ thuật, công nghệ thông tin vào quản lý Hải quan, từng bước thực hiện chương trình hiện đại hoá ngành Hải quan, đáp ứng nhiệm vụ đề ra, góp phần bảo vệ trật tự an ninh xuất nhập khẩu khu vực biên giới.

2. Sơ đồ bộ máy tổ chức: